ABBASİLER (750-1258)
Kurucularının Hz Muhammed (SAV) in amcası Abbas’a dayanması nedeniyle bu adla anılmışlardır.
-Ebul Abbas Es Saffah tarafından kurulmuştur.
-Hanedanın gerçek kurucusu Ebu Cafer El Mansur’dur.
a).Mansur Dönemi (745-786)
-Bağdat şehrini kurarak başkent yaptı.
-Medreseler açtı, ayaklanmaları bastırdı.
-Talas Savaşında Karluk Türklerinin yardımı ile Çinlileri yenilgiye uğrattı.(751)
-Tüm Müslümanlara eşit davranıldı. Türklerle mücadele sona erdi.
-Yunan Helenizm eserleri tercüme edildi.
-İspanya hariç Emevilerin tüm topraklarına egemen oldular.
-Halifeliğin babadan oğla geçme geleneği devam etti.
b).Harun Reşid Dönemi (786-809)
-Abbasilerin en parlak ve en güçlü dönemidir.
-Harun Reşid, Bizans’a karşı Frank imparatoru Karl Şarlman ile ilk kez siyasi ilişkileri kurdu. Şarlman Hıristiyanların Kudüs’ü ziyaret etmelerine izin vermesi için ona armağanlar gönderdi.
-Sanayi gelişti.
-İstanbul’u kuşattı. (Son Arap Kuşatması)
-Sınırları Bizans’a karşı korumak için Anadolu’da Avasım denilen şehirleri kurarak buralara Türkleri yerleştirdi.
-Vezirlik makamını elinde tutan ve oldukça güçlenen Bermekoğullarını ortadan kaldırdı.
-Abbasilerde ilk parçalanma oldu: Tunus’ta Ağlebiler Devleti kuruldu.
-Harun Reşid, tarihte ve hikâyelerde doğunun güç ve büyüklüğünün gerçek temsilcisi olarak gösterilir. Onun şöhreti Binbir Gece Masalları ile dünyaya yayılmıştır.
c).Memun Dönemi (809-833)
-Bağdat’ta medrese, kütüphane ve rasathaneler açtı.
-Yunan, Helen ve Roma eserleri Arapçaya çevrildi.
-Aklın ön plana çıkması Hümanizm ve bilimsel faaliyetlerin hız kazanmasını sağladı.
-Bağdatta sayısı 18000’i bulan Türk birlikleri kuruldu.
d).Mutasım Dönemi (833-842)
Anne tarafından Türk kökenli olduğu için Türklere önem verildi. Türkler için Semerra kenti kuruldu. Türk asker ve aileleri buraya yerleştirildi.
-Türklerden oluşan 25000 kişilik bir ordu kurdu.
-Avasımlarda bulunan Türk komutanlar Emir’ül Ümera unvanını taşıdılar.
-Babek isyanını Türk komutanı Afşin Bey bastırdı.
-Afşin bey komutasındaki Abbasi orduları Bizans’ı yenerek Amoryon (Eskişehir) şehrini ele geçirdiler.
-Abbasilerde bu dönemde 3 İslam Halifesi vardır:
1-İspanya’da Endülüs Emevileri
2-Bağdat’ta Abbasiler
3-Mısır’da Fatımiler
-Abbasi halifelerini koruyan Türk devletleri sırasıyla;
1-Gazneli Sultanı Mahmud
2-Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey (1055)
3-Memlukler (1258) idi.
Mısır’da Memluklu sultanı Baybars Abbasi sülalesinden Mısır’a kaçanlarla halifeliği devam ettirdi. (1261) Burada Abbasi halifesi sadece dini işlere baktı. Bu durum 1517’de Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethetmesine kadar sürdü.
-İlhanlı (Moğol) hükümdarı Hülagu 1258’de Halife Mutasım’ı öldürerek Abbasi devletini ortadan kaldırdı.
-Abbasi devleti zayıflayınca toprakları üzerinde Tevafihül Mülk denilen devletçikler kuruldu. Bunlar:
1-Samanoğulları ( Horasan ve Maveraünnehirde)
2-Saffariler, Tahiriler, Büveyhoğulları (İran’da)
3-İdrisiler ve Ağlebiler (Kuzey Afrika’da)
4-Fatımiler, Tolunoğulları, Akşitler (Mısır’da)
-Abbasilerin Yıkılış Nedenleri:
1-Hz Ali soyuna (Şiilere) iyi davranılmaması
2-Emir’ül Ümeraların güçlenmesi
3-Merkezi gücün zayıflaması ve isyanlar
4-Moğol baskıları
-Abbasiler döneminde çıkan isyanlar şunlardır:
1-Ebu Müslim (Siyasi İsyan)
2-Babek (Dini İsyan)
3-Mukanna (Dini İsyan)
4-Mazyer (Dini İsyan)
İsyanların bastırılmasında Selçuklu komutanları etkili oldu.
-Abbasiler döneminde İslamiyet; Orta Asya ve Hindistan’a yayıldı.
-Vezirlik müessesesi Abbasilerce kuruldu.
-Abbasilerin, Emevi soyunun peşine ajan takarak onların kökünü kazımaları koyu bir intikam duygusunun var olduğunu göstermektedir.
Emevi-Abbasi Karşılaştırması:
1-Emeviler kısa yaşadılar, Milliyetçilik yaptılar, Başkentleri Şam’dır. Fetihler fazladır. Kültür faaliyetleri azdır.
Abbasiler uzun yaşadılar. Milliyetçilik yoktur, Başkentleri Bağdat’tır. Kültür faaliyetleri fazladır.
2-Emeviler, Türklerle savaştılar. Donanmaya önem verdiler. Abbasiler de Türklerle mücadele bitti. Donanmaya önem verilmedi.
3-Emeviler Arap devletidir. Abbasiler Arap İslam devletidir.
4-Emeviler büyük eyaletler kurdular. İstanbul’u kuşattılar, sınırlarını genişlettiler. Abbasiler eyaletleri küçülttüler, İstanbul’u kuşattılar, sınırları dardır.
|
