OSMANLI İMPARATORLUĞU (1299-1922)
KURULUŞ DÖNEMİ (1281-1453)
Osmanlılar Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensupturlar. Bu boy’a mensup Osmanoğlu aşireti Türkistan’daki Moğol baskısı sonucu Anadolu’ya gelerek Alaaddin Keykubat tarafından Söğüt ve Domaniç’e bir uç beyliği olarak yerleştirildi.
Uç: Anadolu’ya gelen Türk boylarının Selçuklular tarafından yerleştirildikleri sınır boylarıdır.
-Aşiretin başında Ertuğrul Gazi vardır.
-Ertuğrul Gazi’nin babası Gündüz Bey, Gündüz Bey’in babası Süleyman Şah’tır.
-Ertuğrul Gazi döneminde Beylik haline gelen Osmanlıların başına Osman Gazi geçmiş (1281) ve 1299’da bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı Devletini kurmuştur.
Balkanlar ve Anadolu’daki Durum :
Balkanlarda siyasi birlik yoktur. Sırp, Bulgar, Macar Krallığı; Bosna Hersek, Eflak Boğdan, Erdel ve Arnavutluk Beylikleri vardır.
-Anadolu’da Anadolu Selçuklu Devleti yıkılma sürecindedir.
-Bizans eski gücünü kaybetmiş, taşrada merkeze itaat etmeyen Tekfurlar vardır.
- Anadolu Beylikleri, Karadeniz’de Trabzon Rum Devleti, İran ve Irakta İlhanlılar, Mısır’da Memlukler ve Karadeniz’de ticaret yapan Cenevizler vardır.
Osmanlı Devletinin Büyümesindeki Etkenler:
1-Türk-Bizans sınırında olması dolayısıyla konumunun genişlemeye elverişli olması
2-Diğer Anadolu Beyliklerinin cihat ile meşgul olmaları nedeniyle Osmanlı Beyliğini düşman olarak görmemeleri.
3-Balkanların karışıklık içinde olması, kendi yönetiminden bıkan halkın Osmanlı idaresini istemesi.
4-Yeni ele geçirilen yerlerdeki uygulanan adil siyaset.
5-Doğudan devam eden Türkmen göçlerine uygulanan akıllı iskan siyaseti
6-Osmanlı Balkan Siyaseti:
Balkanlarda fethedilen yerlere Anadolu’dan getirilen Türkmenler yerleştirilir, Tarım için gübre ve tohumluk verilir, Yerli halktan isyan etme olasılıkları olanlar başka yerlere göç ettittirilirdi. Böylece bölgede egemenlik sürekli kılınır, üretim arttırılır idi.
7-Merkeziyetçi yönetimin benimsenmesi iktidarın tek elde toplanması.
8-Yapılan savaşlarda elde edilen ganimetlerle hazinenin zenginleştirilmesi.
9-İlk Osmanlı sultanlarının güçlü, kuvvetli, azimli ve kabiliyetli olmaları
10-Moğol etkilerinin dışındaki bir sahada kurulması.
11-Ahi teşkilatından yararlanılması
12-Beyliğin kurulduğu ve genişlediği sıralarda;
-Bizansın karışıklık içinde olması
-İngiltere ve Fransa arasında Yüzyıl Savaşları’nın olması
Bu dönemde IV. Haçlı Seferi ile Bizans ta Latin Krallığı kurulmuş, Bizanstan kaçan Rumlar İznik ve Trabzon’da Rum devleti kurmuşlardı.
Kuruluş Dönemi Padişahları:
1-Osman Bey 1299-1324 25 yıl
2-Orhan Bey 1324-1362 38 yıl
3-I.Murat 1362-1389 27 yıl
4-I.Bayezıt 1389-1402 13 yıl
5-I.Mehmet 1413-1421 08 yıl
6-II.Murat 1421-1451 30 yıl
OSMAN BEY DÖNEMİ (1281-1326)
Ahilerin desteğini aldı. Bizans tekfurları ile mücadele etti.
-1299’da bağımsızlığını ilan edince Bizans ile yapılan Koyunhisar (Bapheon) Savaşını kazandı. Koyunhisar Savaşı (1302) İlk Osmanlı – Bizans savaşıdır. Savaş sonunda İzmit alındı.
-İmralı Adası’nı alarak Marmara’ya çıktı. Amacı Bursa’yı almaktı.
-1317-1326 Bursa kuşatıldı. Ancak alınamadı.
-İlk Osmanlı parasını bastırdı.
-Yenişehir başkent yapıldı.
-İlk Osmanlı kadısı olarak Dursun Fakih atandı.
-Şeyh Edebali ‘nin görüşlerini aldı.
ORHAN BEY DÖNEMİ (1326-1362)
-Bursa’yı fethetti ve Başkent yaptı.
Bursa’nın alınması Osmanlı Beyliği’ni geliştirdi. Çünkü Bursa
Ekonomik bakımdan (ipek) gelişmiş, ticaret yollarının birleştiği
noktada bulunuyordu.
-Bizans ile yapılan Palekanon (Maltepe) savaşını kazandı.
İznik alındı.(1331) Bizansın Anadolu’daki varlığı sona erdi.
Başkent İznik oldu.
-Ünlü komutanlar (Akçakoca, Konur Alp, Kara Mürsel, Aykut Alp, Gazi Abdurrahman) İzmit’i aldılar. (1337)
İznik ve İzmit’in alınması ile Kocaeli yarımadasının fethi tamamlandı.
-Bizansın yardım istemesi üzerine Süleyman Paşa Bizansa yardım etti. Buna karşılık Bizans kralı Kantakuzen, Çimpe kalesini Osmanlılara verdi. Süleyman Paşa Sırp, Bulgar birleşik ordusunu Dimetoka’da yenilgiye uğrattı.
-Çimpe Kalesi fetihler için bir üs olarak kullanılmaya başlandı.
-Çimpe Kalesinin alınması ile ilk defa Rumeli’ye geçilmiş oldu.
-Ankara’daki Ahi Cumhuriyeti Osmanlı sınırları içine alındı.
-Karesioğulları Osmanlılara bağlandı.
Karesioğulları Osmanlılara bağlanan ilk beyliktir. Karesioğulları denizci bir beylik olduğu için böylelikle Osmanlılar denizcilikte ilerlemiş ve Rumeli’ye geçiş kolaylaşmıştır. İlk donanma kurulmuştur.
-Süleyman Paşa Gelibolu, Bolayır ve Tekirdağ’ı ele geçirdi. (1354)
-Murat Bey Dimetoka’yı aldı. (1359)
-İlhanlılara verilen vergi kaldırıldı. Tam bağımsızlık sağlandı.
-İlk defa Divan Teşkilatı oluşturuldu.
-İlk vezir olarak Alaaddin Paşa atandı.
-Kadılığa Çandarlı Halil atandı.(Bursa Kadılığı)
-İlk vali Murat Bey’dir (Bursa Valiliği)
-Orhan Bey Bursa’yı fethedip buraya oğlu Murat Beyi vali olarak göndermesiyle Şehzadelerin Vali olarak atanması usulü başladı. Sancak Sistemi kuruldu.
-İlk defa Beylerbeyliği ve Subaşı teşkilatı oluşturuldu.
-İlk defa Vakıf örgütü kuruldu.
-İlk Osmanlı kanunları hazırlandı.
-İlk düzenli ordu (Yaya ve Müsellemler) oluşturuldu.
-İlk Osmanlı Medresesi İznik’te açıldı. Bu medrese Nilüfer Hatun Medresesidir. Müderrisliğe Kayserili Davut getirildi.
-Sultan unvanını kullanan ilk hükümdar Orhan Bey’dir.
-Orhan Bey’in fethettiği topraklar halen sınırlarımız içinde bulunmaktadır.
I.MURAT (HÜDAVENDİĞAR) (1362-1389)
Anadolu Türk birliğini sağlamaya çalıştı.
-Germiyanoğullarından Çeyiz ile Hamitoğullarından para ile toprak aldı.
-Bu dönem Anadolu’da Osmanlılar için hakimiyetin başladığı dönemdir.
-Lüleburgaz,Gümülcine, Dedeağaç, Keşan, İpsala, Kavala alındı.
Sazlıdere Savaşı (1363)
Bulgar, Sırp, Bizans orduları ile yapıldı. Rumeli Savaşıdır.
-Edirne ve Filibe alındı.
-Bizansın Yunanistan’daki toprakları ile sınırları kesildi.
-Edirne devletin yeni başkenti oldu.
Sırpsındığı Savaşı (1364)
Edirne ve Filibe’nin alınması Haçlı dünyasında tepkilere yol açtı.
-Haçlılar yenildi.
-Bulgar Krallığı vergiye bağlandı.
-Haçlılar ile yapılan ilk savaştır.
-Balkanların fethi başladı.
Çirmen Savaşı (1371)
Sırplarla yapıldı. Sırplar yenildi. Batı Trakya ele geçirildi.
-Sırp Krallığı Osmanlı hakimiyetini tanıdı ve vergiye bağlandı.
Ploşnik Savaşı (1388)
Haçlılar ile yapıldı.
-Balkanlardaki ilk yenilgidir.
I.Kosova Savaşı (1389)
Haçlılar ile yapıldı. Ve kazanıldı. Osmanlı devletinin balkanlardaki gücü ispatlandı.
-Bu savaşta ilk defa top kullanıldı.
-Savaştan sonra muharebe meydanını gezen Sultan I.Murat elini öpmek bahanesi ile yanına yaklaşan bir Sırplı tarafından şehit edildi.
-I.Kosova Savaşı ile Balkanlardaki egemenlik kesinleşti.
I.Murat Anadolu Türk birliğini sağlama yolundaki ilk adımları attı.
-Ankara 2.kez Osmanlı sınırlarına girdi.
-Balkanlar tamamen Türk hakimiyetine alındı.
-Devlet imparatorluk yolundaki ilk adımları attı.
-Padişah unvanını ilk kez kullanan I.Murattır.
-I.Murat, Hüdavendigar ve Gazi Hünkar adları ile anıldı.
-I.Murat Balkan Fatihi olarak da bilinir.
-Askeri, İdari ve mali yenilikler ile devlet hayatının her safhasında düzenlemeler yaptı.
-Yeniçeri ve Acemi Ocağı kuruldu.
-Pençik sistemi uygulanmaya başlandı.
-Topçu Ocağı kuruldu.
-Tımar Sistemi (Dirlik) uygulanmaya başlandı.
-Kazaskerlik, Veziriazamlık ve Defterdarlık kuruldu.
-Rumeli Beylerbeyliği oluşturuldu.
-Mali teşkilat yapıldı. (Çandarlı Halil , Kara Rüstem)
-Balkanlarda iskan siyaseti uygulanmaya başlandı.
-100 yıldır duran Haçlılar bu dönem yeniden harekete geçtiler.
-Osmanlı tarihinde saltanat uğruna kardeşlerini öldürten ilk hükümdar I.Murat’tır. Öldürülen şehzadeler İbrahim ve Halil’dir.
I.BAYEZIT (YILDIRIM) (1389-1402)
Anadolu Türk birliğini sağlayan ilk hükümdardır.
1390’da Saruhan, Aydın, Germiyanoğulları,
1391’de Menteşeoğulları,
1392’de Hamitoğulları ve Karamanoğullarına son verdi.
-Anadolu Beylerbeyliği oluşturuldu.
-En fazla uğraştıran beylik Karamanoğulları idi.
-Akkoyunlular ile yapılan savaşta ölen Kadı Burhaneddin’in oğulları topraklarını Osmanlılara bıraktı. (1398)
Kadı Burhaneddin Devletinin topraklarının Osmanlılara bırakılması ile Anadolu Türk birliği sağlandı.
-Kahta, Besni, Elbistan Malatya, Erzincan alındı.
-Osmanlılarda ilk kez İstanbul kuşatıldı.
-I.Bayezıt İstanbul’u 4 kez kuşattı. (1391-1400 arası)
-Eflaktaki Mirçe’nin Osmanlı topraklarına saldırması üzerine Mirçe esir edildi.
-İlk Osmanlı tersanesi Gelibolu’da açıldı.
Niğbolu Savaşı (1396)
I.Bayezıt’ın İstanbul’u kuşatması üzerine Haçlılar harekete geçtiler. Niğbolu kalesini kuşattılar. Ancak yenilgiye uğradılar.
-Eflak, Bosna Osmanlı himayesine alındı.
-Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.
-I.Bayezıt’a Sultan-ı İklim-i Rum unvanı verildi.
-Anadolu Hisarı yapıldı.
-4.İstanbul kuşatması Timur tehlikesi nedeniyle son buldu.
-İlk Osmanlı Bizans antlaşması yapıldı Antlaşma maddeleri şunlardır:
1-Bizans I.Murattan beri verdiği vergiyi arttıracak
2-İstanbul’da bir Türk mahallesi kurulacak ve Cami yaptırılacak
3-İstanbul’da Kadı bulundurulacak
4-Silivri’ye kadar olan yerler Osmanlılara verilecek
Ankara Savaşı (1402)
Tarih boyunca Anadolu’da yapılmış savaşların en büyüğüdür.
Savaşın Nedenleri :
1-Timur’dan kaçan Ahmet Celayir ve Kara Yusuf’un Osmanlı Devleti’ne sığınması, Timur’un bunların iadesini istemesi ve Bayezıt’ın bunu reddetmesi
2-Timur’un Çin Seferine çıkacak olması nedeniyle arkasını güvenlik altına almak istemesi
3-İki hükümdarın da dünya hâkimiyeti iddialarının olması
4-İki hükümdar arasında gidip gelen hakaret mektupları
5-Anadolu beylerinin Timur’u desteklemeleri
6-Timur’un Sivas’ı yağmalyarak, şehri savunan 4000 askeri diri diri toprağa gömdürmesi
7-Timur’un Yıldırım Bayezıttan bazı isteklerde bulunması
Cengiz İmparatorluğunu kurmak isteyen Timur’un istekleri şunlardı:
-Anadolu beylerinden alınan yerlerin eski sahiplerine verilmesi
-Şehzadelerden birinin kendi yanına gönderilmesi
-Kara Yusuf ve Ahmet Celayir’in teslim edilmesi veya öldürülmesi
-Timur adına hutbe okutulması ve para bastırılması
*Timur’un orduları ile Bayezıt’ın orduları Ankara yakınlarındaki Çubuk ovasında karşılaştı.
Timur’un ordusu 160,000 Bayezıt’ın ordusu 70,000 dolaylarında idi. Savaş çok şiddetli oldu.
Savaşın ilerleyen safhalarında Osmanlı ordusundaki Kara Tatarlar ile karşı saflarda kendi beylerinin bayraklarını gören Anadolu askerleri Timur’un tarafına geçtiler. Bunu sonucu Osmanlı ordusu dağıldı. Yıldırım Bayezıt esir düştü.
Savaşın Sonuçları:
Timur Anadolu’da 8 ay kaldı. Bursa ve İzmir’i işgal etti. Osmanlı hazinesini yağmaladı. Devlet arşivini yaktı.
-Timur gittiği her yere esir ettiği Yıldırım Bayezıt’ı da götürdü.
-Akşehir’de hastalanan Bayezıt burada öldü. Yıldırım Bayezıt yenilginin acısına ancak 1 sene dayanabildi.
1-Osmanlı devleti için bu savaş bir yıkım oldu.
2-Anadolu beylikleri yeniden kuruldu.
3-Anadolu Türk birliği bozuldu.
4-Osmanlı ülkesi Yıldırım Bayezıt’ın 4 oğlu arasında paylaştırıldı Taht kavgaları başladı 11 yıl süren Fetret Devri başladı.
5-Balkanlardaki Türk ilerleyişi durdu ve toprak kaybedildi. Savunma durumuna geçildi.
6-İstanbul’un fethi 50 yıl gecikti Bizansın ömrü uzadı.
7-Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletleri güçlenerek Osmanlılara rakip oldular.
FETRET DEVRİ (1402-1413)
Ankara Savaşından sonra Osmanlı devletinin başsız kaldığı, Yıldırım Bayezıt’ın oğulları arasındaki taht kavgalarının yaşandığı 11 yıllık dönemdir.
-Bayezıt’ın 6 oğlu vardır. Mustafa Çelebi Timur tarafından esir edilerek Semerkant’a götürülmüştü. Kasım Çelebi küçük olduğu için mücadeleye katılmadı.
-Mücadele Süleyman, Mehmet, Musa ve İsa Çelebi arasında oldu.
-Musa ile Mehmet Çelebi birleşerek Bursa’da hükümdarlığını ilan eden İsa Çelebi’yi öldürdüler.
-Musa Çelebi de Rumeli’deki Süleyman Çelebi’yi yenerek hükümdarlığını ilan etti ancak Mehmet Çelebi Musa Çelebi ile yaptığı savaşı kazandı ve hükümdarlığını ilan etti. Böylece Fetret Devri sona erdi.
I.MEHMET (ÇELEBİ) (1413-1421)
Osmanlı devletini yeni bir yönetim altında topladı.
-Osmanlı devletinin 2. Kurucusu olarak bilinir.
-Anadolu Türk birliğini sağlamaya çalıştı.
-Karamanoğullarından Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir’i aldı.
-Saruhan ve Menteşeoğulları himaye altına alındı.
-Venedikliler ile ilk deniz savaşı yapıldı. (1416)
-Eflak yeniden egemenlik altına alındı ve vergiye bağlandı.
Fetret devrinde Osmanlı devletinin balkan topraklarında ayrılma ve karışıklık sadece Eflak’ta çıktı.
-Arnavutluk’tan Avlonya alındı.
-Timur’un ölmesi ile esirlikten kurtulan Mustafa Çelebi Anadolu’ya gelerek taht iddiasında bulundu. Eflak voyvodasının da desteğini alarak çıkardığı isyanda yenildi ve Bizansa sığındı. Bizanslılar yıldan yıla belirli bir vergi karşılığında Mustafa Çelebi’yi gözetimde tuttular.
-Osmanlı tarihinin ilk dini isyanı olan Şeyh Bedrettin isyanı çıktı. (1420)
Devlet ve toplum yapısına aykırı fikirler ileri süren Şeyh Bedrettin yakalandı. Bilginler heyetinin sorgulamasında suçunu kabul etti. Serez’de idam edildi.
-Bosnalılara yardım edildi.
-Yeniçerilere verilen Cülus Bahşişi geleneğini I.Mehmet başlatmıştır.
-I.Mehmet Edirne’de bir av sırasında felç geçirerek öldü yerine oğlu II. Murat geçti.(1421) Mezarı Bursa’daki Yeşil Türbe’dedir.
-I. Mehmet , yay ve kiriş ustası idi.
-Yeşil Cami’yi inşa ettirmiştir.
II. MURAT (1421-1451)
II. Murat tahta çıktığında 17 yaşında idi.
-Anadolu’daki beyliklerin baş kaldırması üzerine Bizans elinde tuttuğu Mustafa’yı serbest bıraktı. Mustafa çelebi özellikle İzmir Beyi Cüneyt Bey ve Karamanoğullarından yardım gördü. II. Murat’ın üzerine gönderdiği kuvvetleri yenilgiye uğratan Mustafa Çelebi Edirne’de padişahlığını ilan etti. Adına para bastırdı. Daha sonra Anadolu’ya geçti. Ulubat Gölü civarında II. Murat ile yaptığı savaşı kaybedince yakalanarak idam edildi. (1422)
-1423’te İstanbul kuşatıldı.
İstanbul’un kuşatılmasının nedeni Bizansın II. Murat’ın küçük kardeşini desteklemesidir. Şehzade Mustafa’nın İznik’i alarak hükümdarlığını ilan etmesi üzerine İstanbul kuşatması kaldırıldı. Şehzade Mustafa idam edildi. (Düzmece Mustafa Olayı) 1423
- Aydınoğullarına son verildi.
-Germiyanoğullarının toprakları vasiyet yoluyla alındı.
-Karamanoğulları beyliği II. Murat’ı çok uğraştırdı.
Karamanoğlu İbrahim Bey fırsat buldukça ayaklanıyor. II. Murat ise sık sık Karamanoğlu topraklarını işgal ediyor fakat İbrahim Bey ile karşılaşamıyor idi.
Papa’ya “ Siz oradan biz buradan Osmanlının işi tamamdır” diye mektuplar yazan İbrahim Bey II. Murat’ın kız kardeşi ile evli idi. Bu yüzden her defasında bağışlanıyor idi.
-II.Murat daha fazla kan dökmemek ve Avrupa işleri ile uğraşmak amacıyla Karamanoğulları ile barış yaptı.
-II. Murat Anadolu’da Timur devrinde kaybedilen yerleri geri alarak Osmanlı’yı eski haline getirdi.
-Venediklilerden Selanik alındı.
-Sırbistan ve Eflak vergiye bağlandı.
-Belgrad kuşatıldı ancak alınamadı.
Bu kuşatmada ilk defa Türk ordularında Tüfek ateşi yapıldı.
-Balkanlardaki İzladi, Morova ve Vazağ yenilgileri, II.Murat’ın oğlu Alaaddin Ali’nin ölümü, Karamanoğullarının saldırıları üzerine Osmanlılar ile Macarlar arasında Edirne Segedin Antlaşması imzalandı.
Edirne Segedin Antlaşması (1444)
1-Sırp prensliği yeniden kurulacak ve Osmanlılara vergi verecek
2-Eflak Osmanlılara verilecek ancak Macar nüfuzunda olacak
3-Her iki tarafta Tuna nehrine geçmeyecek
4-Antlaşma 10 yıl devam edecekti.
Bu antlaşmadan sonra II. Murat tahtı küçük oğlu şehzade Mehmet’e bırakarak Manisa’ya dinlenmeye çekildi.
-Edirne Segedin Antlaşması Osmanlıların Macarlar ile balkanlarda yaptığı ilk barıştır.
Varna Savaşı (1444)
Tahtın 12 yaşındaki II. Mehmet’e kaldığını fırsat bilen Macarlar antlaşmayı bozarak büyük bir haçlı ordusu ile Varna önlerine geldiler.
-Ordunun başında Macarların milli kahramanı durumuna yükselen Hünyadi Yanoş ve Macar kralı Ladislas vardı.
-Bu durum karşısında Veziriazam Çandarlı Halil Paşa’nın ısrarı üzerine II. Murat tekrar ordunun başına geçti.
-Haçlılar Varna’da darmadağın oldular. Kral Ladislas öldü. Hünyadi Yanoş kaçtı.
-Bu zafer ile Osmanlının önceki başarısızlıkları ortadan kalktı.
-Balkanlardaki Türk hakimiyeti kesinleşti ve pekişti.
-Varna Savaşı Haçlıların İstanbul’u kurtarmak için yaptıkları son savaştır.
-Yunanistan ilk olarak doğrudan ele geçirildi.
II. Kosova Savaşı (1448)
Varna zaferinden sonra II.Murat tekrar Manisa’ya çekildi. Hünyadi Yanoş Varna’daki yenilginin etkisinden kurtulmak için Osmanlı aleyhinde hareketlerde bulunuyordu. Edirne’de Yeniçeriler ayaklanınca yüksek yöneticiler II. Murat’ı tekrar tahta çıkardılar.
-Macarlar tekrar bir ordu hazırlayarak Kosova önlerine geldiler 3 gün süren savaş sonunda Macarlar ağır bir yenilgiye uğradılar.
-II.Kosova Savaşı, Haçlıların Osmanlıları balkanlardan atmak için yaptıkları son savaştır.
-Balkanlardaki Türk hakimiyeti tam olarak kesinleşti.
-Haçlıların son taarruz Osmanlıların son savunma savaşıdır.
-II. Murat kendi isteği ile tahttan ayrılan ilk Osmanlı padişahıdır ve ordunun başında tüm seferler çıkmıştır.
-II.Murat 1450’de Arnavutluk seferine çıktı. Ancak Hünyadi Yanoş’un saldırı düzenleyeceği haberi üzerine kuşatma kaldırıldı.
-II. Murat Arnavutluk seferi dönüşünde oğlu II. Mehmet’i Dulkadiroğlu’nun kızı ile evlendirdi.
-II. Murat 1451’de ölünce yerine oğlu II. Mehmet kesin olarak geçti.
|
