ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ (1075-1308)
Büyük Selçuklu devletine bağlı olarak Kutalmışoğlu Süleymanşah tarafından İznik merkez olmak üzere kuruldu.
-Bizanstaki karışıklıklardan yararlanarak İzmit’i aldılar.
-Çukurova ele geçirildi.
-Süleymanşah, Suriye’de Büyük Selçuklu sultanı Tutuş ile yaptığı savaşı kaybedince intihar etti (1086)
-Çocuklarını Melikşah esir etmişti. Bu nedenle devleti 6 yıl
Ebul Kasım adında bir komutan yönetti.
-Melikşah ölünce esir oğullarından I. Kılıçarslan devletin başına geçti. (1093)
I.KILIÇARSLAN (1093-1107)
-Dorlean savaşında Haçlılar İznik’i ele geçirince Konya’yı alarak burayı başkent yaptı.
-Büyük Selçuklulara bağlı bir il olmaktan kurtuldular.
-Danişmentliler ile mücadele etti, Malatya’yı kuşattı.
-I.Haçlı Seferine karşı ilk gerilla savaşını yaptı. Ancak Haçlılar Kudüs, Antakya ve Urfa’yı işgal ettiler.
-Elbistan ve Maraş’ı Haçlılardan aldı. (1103)
-Musul’u kuşattı. Ancak Büyük Selçuklularla yaptığı savaşı kaybetti. Habur nehrinden geçerken boğularak öldü.
Oğlu Şahinşah B.Selçuklu sultanı Muhammed Tapar’a gönderildi. Ülke 4 yıl başsız kaldı. Bizans saldırıları artınca Orta Anadolu’ya doğru çekildiler. Şahinşah serbest bırakılınca gelerek tahta oturdu. Taht mücadelesinde kardeşi Mesut’a yenilerek çekildi.
I.MESUT (1116-1155)
İzzeddin Mesut, Danişmentliler (Emirgazi) himayesinde tahta çıktı.
-Anadoluda üstünlüğü elinde bulunduran Danişmentlilerde taht kavgası olunca Danişmentlilerden Ceyhan ve Elbistan gibi bölgeleri aldı.
-II. Haçlı Seferine karşı koydu.
-Anadolu’da siyasi birlik sağlandı.
-Çukurova Ermenilerini devlete bağladı.
-İlk bakır parayı bastırdı.
II. KILIÇARSLAN (1155-1192)
Şahinşah ve Danişmentliler birleşerek II. Kılıçarslanın hükümdarlığını tanımadılar. Bizans ile Zengiler aleyhine ittifak kurdular. Ancak II.Kılıçarslan Bizansla anlaşarak Danişmentlilerin üzerine yürüdü ve danişmentlilere son verdi. (1177)
Miryokefalon Savaşı (1176)
Bizans Selçukluların güçlenmesini istemiyor, Türkleri Anadolu’dan çıkarmak istiyordu ve yapılan antlaşmayı yenilemiyordu.
-Manuel Komnen, Denizli yakınlarındaki Miryokefalon da ani bir baskınla yenilgiye uğratıldı. Bizans barış istedi.
*Sonuçları:
- Malazgirtten sonra kazanılan en büyük zaferdir
- Bizans vergiye bağlandı.
- Kütahya ve Eskişehir alındı.
- Bizansın Türkleri Anadolu’dan atma ümidi sona erdi.
- Son savunma savaşıdır.
- Haçlı seferleri ile Bizansa geçen üstünlük bu savaşla yeniden Selçuklulara geçti.
- Anadolu kesin olarak Ebedi Türk Yurdu oldu.
- Avrupalılar Anadolu’ya Türkiye demeye başladılar.
-II.Kılıçarslan döneminde ilk gümüş para bastırıldı.
-Ticareti geliştirmek için ilk kervansaraylar yapıldı.
-II. Kılıçarslan taht kavgalarını önlemek için ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı. Ancak yine taht kavgaları başladı. Bu arada III. Haçlı Seferi başlamıştı.
-Tahta sırasıyla I. Gıyaseddin Keyhüsrev sonra Rükneddin Süleyman oturdu. 8 ay sonra yeniden I.Gıyaseddin Keyhüsrev hükümdar oldu.
I.GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1205-1211)
-Selçuklu gelişme döneminin başlangıcıdır.
-Haçlı ve Bizans tehlikesi kalmamıştır.
-Ticareti geliştirmek için Kommenoslardan Samsun’u ve Antalya alındı.
-Antalya’da ilk deniz kuvvetleri oluşturuldu ve denizcilik başladı.
-İznik Rum devleti ile savaşıldı.
-Venedikliler ile ilk ticaret antlaşması yapıldı.
-Avrupa ve Mısır ile ticari ilişkiler kuruldu.
-Gıyaseddin Keyhüsrev İznik Rum İmparatoru Laskaris ile yaptığı savaşta şehit düştü.
I.İZZEDDİN KEYKAVUS (1211-1220)
Devlet adamlarının kararı ile tahta geçti.
-Babası Gıyaseddin Keyhüsrev gibi Anadolu’ nun ticari yönden kalkınmasına önem verdi.
-Trabzon Rum devletinden Kastamonu ve Sinop alındı.
-Kıbrıs ve Venedikliler ile ticaret antlaşması yaptı.
-Kilikyadaki Ermeniler vergiye bağlandı (yıllık 20000 dinar)
-Eyyubi seferinde yenilince üzüntüden öldü.
I.ALAADDİN KEYKUBAT (1220-1237)
Selçukluların en gelişmiş ve en parlak dönemidir.
-Moğol tehlikesi çıkınca Konya, Kayseri, ve Sivas etrafına yeni surlar yapıldı.
-Bizanstan Alaiye (Alanya, Kandelor) alındı ve ilk tersane açıldı.
-Kırım’a donanma gönderilerek Karadeniz ticaret yolu canlandırıldı. Kırım’da Suğdak şehri alındı ve ticaret gelirleri arttı.
-Artuklulara ve Mengücüklere son verildi.
-Çukurova’ya kadar olan Akdeniz toprakları alınarak bölgeye İçel adı verildi.
-Moğollardan kaçan Türkmenleri sınırlara yerleştirdi.
-Sinop, Antalya, Erzurum ve İzmir arasında muhteşem yollar yapıldı.
-Kervansaraylar yapılarak güvenlikleri sağlandı.
-Anadolu çağının en büyük kültür ve uygarlık merkezi oldu.
Yassıçemen Savaşı (1230)
Sultan Celaleddin Harzemşah, Moğollardan kaçarak Azerbaycan’a yerleşmiş, Selçuklularla iyi ilişkiler kurmuştu. Ancak Ahlat’ı kuşatması ilişkileri bozmuştu.
-Moğollara karşı birleşerek savaşmaları düşünülen Alaaddin Keykubat ve Eyyubi kuvvetleri kaderin bir cilvesi olarak Harzemşahlara karşı birleşerek Celaleddin Harzemşahı yenilgiye uğrattılar. Erzurum ve Ahlat alındı. Gürcü krallığı Anadolu Selçuklu devletine bağlandı.
-Moğollar ile Selçuklular arasında tampon bir devlet olan ve Moğolların baş edemediği Celaleddin Harzemşah devletinin yıkılması Moğolları Anadolu’ya sevk etti. Moğollar Sivas’a doğru ilerlediler.
-Anadolu Selçuklularının, Moğolların bir türlü baş edemediği Harzemşahları yenmesi Moğolların bir süre Selçuklulara saldırmamasına neden oldu. Bu durum Baba İshak isyanına kadar devam etti. Selçukluların zayıflığı ortaya çıkınca Moğollar saldırıya geçtiler.
-Alaaddin Keykubat, Moğolların (Ögeday Hanın) dünya hakimiyetini kabul etti. Yabancı elçiler için verdiği yemekte yediği kuş etinden zehirlenerek öldü.
II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1237-1245)
Devlet ileri gelenleri tarafından tahta çıkarıldı.
-Diyarbakır (Amid) alındı.
-Babailer İsyanı (1240)
1240’ta Baba İshak adında biri sözde peygamberliğini ilan etmiş, kötü yönetim ve ekonomik sıkıntı sebebiyle de halktan destek bulmuştu. İsyan güçlükle bastırıldı.
-Babailer isyanı Türk-İslam tarihinin ilk isyanıdır.
-Babailer isyanı Moğolların cesaretlenmelerine neden oldu.
-II.Gıyaseddin Keyhüsrev zayıf şahsiyetli idi ve veziri Sadettin Köpek’in etkisinde kalarak önemli devlet adamlarını ve komutanlarını öldürtmüştü.
Kösedağ Savaşı (1243)
Baycu Noyan komutasındaki Moğollar savaşı kazandı.
-II.Gıyaseddin ve bazı komutanlar savaştan kaçtı.
-Moğollar Kayseri’ye kadar ilerlediler.
-Anadolu’da Moğol egemenliği dönemi başladı.
-Anadolu Türk birliği bozuldu.
-Anadolu Beylikleri kuruldu.
-Anadolu Selçuklu devleti yıkılma sürecine girdi. Moğollara haraç verir konuma geldi.
-Savaşın tek olumlu yanı Moğollardan kaçan Türkmenlerin Anadolu’ya yerleşerek buraları Türkleştirmeleridir.
-Yenilginin sebepleri ise şunlardır:
1-Harzemşahların sindirilmesi
2-Babailer İsyanı
3-Sadettin Köpek’in olumsuz etkisi
4-II.Gıyaseddin Keyhüsrev’in savaş gecesi içki içerek eğlenmesi ve savaştan kaçması
II.Gıyaseddin Keyhüsrev’in ölümünden sonra II.İzzeddin Keykavus hükümdar oldu. Taht kavgaları başlayınca büyük devlet adamı Celaleddin Karatay’ın önerisiyle 3 kardeş hükümdar oldu.
-III.Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Vezir Muineddin Pervaneci’nin girişimleri ile Memluklu sultanı Baybars 1277’de Elbistan ovasına gelerek Moğolları yenilgiye uğratmış ve Muineddin ile devlet adamlarını yanına çağırmıştı. Ancak Muineddin Pervane ise Moğol (İlhanlı) sultanı Abaka Han ile temasa geçmeye uğraşıyor idi. Baybars, Muineddin Pervane’nin bu ikiyüzlü siyasetini anlamış, yiyecek sıkıntısı baş gösterince ülkesine dönmüştü. Bu olaylardan sonra Anadolu’ya giren Abaka Han savaş meydanındaki Moğol ölülerini görmüş ve 200.000 Türkmeni öldürtmüştür.
Cimri (Siyavuş) Olayı
Cimri lakabı takılan Siyavuş adındaki biri kendisinin sözde Selçuklu prensi olduğunu iddia ederek Selçukluların başına geçmesi, Karamanoğulları ile birlikte hareket etmesi ve Moğolların yanındaki Selçuklu ordularınca öldürülmesi olayıdır.
-Sultan II.Mesud’un ölmesi ile Anadolu Selçuklu devleti yıkılmıştır. (1308)
|
